Geschillencommissie Kinderopvang - Analyse uitspraken                                                                                                     

Eenzijdige opzegging van kinderopvangcontract wegens extra zorgbehoefte

Deze analyse behandelt de situatie waarin de houder van een kinderopvangcentrum een overeenkomst eenzijdig wil beëindigen wanneer een kind extra zorg nodig heeft, zowel lichamelijk als mentaal. Het komt vaak voor dat de (mentale) zorgbehoefte van een kind de reden is voor ondernemers om de overeenkomst op te zeggen. We bespreken hier wat de houder in gedachten moet houden wanneer het kinderopvangcontract op deze grond wordt opgezegd.

In de kinderopvangsector gebeurt het soms dat de houders van kinderopvangcentra de overeenkomst eenzijdig willen beëindigen. Dit gebeurt als er belangrijke ('zwaarwegende') redenen zijn waarbij het niet langer redelijk is om de opvang voort te zetten, bijvoorbeeld omdat de zorgbehoefte die dit ene kind nodig heeft, de zorg voor andere kinderen in gevaar brengt. Echter, blijkt uit de jurisprudentie, als een contract op deze manier wordt beëindigd, moeten er specifieke stappen en regels worden gevolgd. Het stopzetten van een overeenkomst moet zorgvuldig gebeuren en moet voldoen aan de geldende wetten en regels, waaronder de Algemene Voorwaarden voor Kinderopvang Dagopvang en Buitenschoolse opvang, of de specifieke voorwaarden van de kinderopvangcentra zelf. Als de opzegging niet zorgvuldig wordt uitgevoerd door de houder, bestaat het risico dat de Geschillencommissie Kinderopvang, bij een conflict tussen de ouder en de houder, de opzegging als ongeldig beschouwt. Deze analyse van juridische uitspraken van de Geschillencommissie Kinderopvang biedt inzicht in wat een zorgvuldige eenzijdige opzegging inhoudt en wat nu precies als zwaarwegende reden gezien kan worden.

Toetsingskader

Artikel 10 en 11 van de Algemene Voorwaarden voor Kinderopvang, Dagopvang en Buitenschoolse opvang

Zwaarwegende redenen

Volgens de voorwaarden in artikel 10, lid 3 onderdeel b en artikel 11 lid 2 van de Algemene regels voor kinderopvang, dagopvang en naschoolse opvang kan de persoon die de opvang verzorgt de afspraak beëindigen als er een ‘zwaarwegende’ reden is. Een ‘zwaarwegende’ reden volgens artikel 11 lid 2 van deze Voorwaarden kan bijvoorbeeld zijn als het kind extra zorg nodig heeft vanwege ziekte of andere redenen, als de opvang van het kind de normale opvang van andere kinderen te zwaar maakt of hindert, of als het kind en/of de ouder een risico vormt voor de gezondheid of veiligheid van anderen.

Procedurele regels

Volgens artikel 10 punt 4 moet de ondernemer ook enkele procedurele regels volgen. Zo moet de beëindiging gebeuren door middel van een gemotiveerde schriftelijke verklaring gericht aan de andere partij, en met een redelijke opzegtermijn van één maand.

Voordat de overeenkomst wordt beëindigd, dient de ondernemer overleg te plegen met de ouder om een oplossing te vinden die voor beide partijen acceptabel is.

Er moet ook een opzegtermijn van minstens een maand worden gehanteerd, zoals vastgelegd in artikel 10 lid 4 en artikel 11 lid 3 van de AV.

Zwaarwegende redenen

Eenzijdige opzegging door verhoogde fysieke zorgbehoefte 

Soms kan het gebeuren dat een kind extra zorg nodig heeft vanwege een fysieke aandoening. Dit kan ervoor zorgen dat het voor de kinderopvang moeilijk wordt om de normale opvang te bieden aan alle kinderen. In zulke gevallen kan de houder van de kinderopvang het recht hebben om de overeenkomst tussen de kinderopvang en de ouder te beëindigen op basis van een ‘zwaarwegende’ reden. De rechtmatigheid van dergelijke opzeggingen is onderwerp geweest van meerdere uitspraken van de Geschillencommissie Kinderopvang.

In een van die gevallen (zie uitspraak 227662/228955), waarbij een kind epilepsie had, heeft de commissie begrepen dat het voor personeel van de opvang te moeilijk was om de nodige zorg aan het kind te geven. Het was, volgens de commissie, voor een ‘reguliere ondernemer’ niet mogelijk om constant alert te zijn en snel en juist te reageren op de medische problemen van het kind en dat hoefde dan ook niet te worden verwacht.

In een andere zaak (zie uitspraak 218968/221719), waarbij een kind diabetes type 1 had, heeft de commissie geoordeeld dat de opzegging van de overeenkomst door de kinderopvanghouder niet 'redelijk' was om verschillende redenen.

De ondernemer had de opvangovereenkomst met de consument beëindigd omdat de pedagogisch medewerkers niet langer de verantwoordelijkheid voor de diabeteszorg van de zoon van de consument wilden dragen. De commissie vond deze opzegging onredelijk omdat de ondernemer niet adequaat had gemotiveerd waarom er sprake zou zijn van een zwaarwegende reden voor opzegging. Bovendien had de ondernemer voorafgaand aan de opzegging geen verplichte waarschuwing gegeven. Ook oordeelde de commissie dat het stopzetten van de opvang van een kind met een te reguleren en beheersbare aandoening als diabetes type 1 als een onaanvaardbare vorm van discriminatie kon worden beschouwd. Daarom kon de opzegging van de overeenkomst niet worden gehandhaafd en moest de opvang worden voortgezet zoals eerder overeengekomen. De commissie riep de ondernemer op om op een constructieve manier met de consument samen te werken om de opvang voor de zoon van de consument te realiseren.

Uit deze uitspraak blijkt dat de commissie zich bewust is van de personeelsproblemen in de sector en het verantwoordelijkheidsgevoel van de ondernemer. Echter, naar het oordeel van de commissie komt de weigering van de pedagogisch medewerkers in dit geval deels voort uit onwetendheid en onzekerheid. De ondernemer had aangevoerd dat de pedagogisch medewerkers stress ervaren en het spannend vinden om voor de zoon van de consument te zorgen. De commissie was van mening dat dergelijke onzekerheid en stress mogelijk verminderd kunnen worden door het aanbieden van een cursus of bijscholing over diabeteszorg, en dat het daarom te vroeg was om over te gaan tot eenzijdige opzegging van het contract.

Eenzijdige opzegging van een kinderopvangcontract vanwege het gedrag van een kind

Een opzegging vanwege verhoogde mentale zorgbehoefte van een kind is eveneens alleen gerechtvaardigd als er een zwaarwegende reden is, zoals vastgelegd in de algemene voorwaarden van de kinderopvang. Deze redenen zijn meestal beperkt tot situaties waarin het gedrag van het kind ernstige problemen veroorzaakt in de opvang of de veiligheid van andere kinderen in gevaar brengt.

Procedurele regels

Hoewel het aan de commissie is om elk geval individueel te beoordelen en uitzonderingen mogelijk zijn, is het belangrijk om de correcte richtlijnen voor opzegging te volgen. Om de overeenkomst eenzijdig te beëindigen, moet de houder voorzichtig handelen en de juiste procedures volgen. Dit werd ook benadrukt in meerdere uitspraken, zoals uitspraak 236018/238516 en uitspraak 246499/248022. Deze uitspraken geven een duidelijk beeld van wat de commissie precies bedoelt met het naleven van specifieke criteria voor opzegging.

Een belangrijk punt is dat voordat het contract wordt beëindigd, de ouders op de hoogte moeten worden gebracht van het gedrag van het kind en de gevolgen die dit gedrag met zich meebrengt wanneer het gedrag niet afneemt, tenzij het niet redelijk is om dit van de ondernemer te verwachten. Het is belangrijk om duidelijk te communiceren dat het gedrag kan leiden tot beëindiging van het contract als het niet verbetert.

Zou een ondernemer zijn zorgen omtrent het gedrag van de dochter van de consument mondeling met de consument tijdens de overdrachten hebben gedeeld, dan staat dit nog niet gelijk aan een waarschuwing in de zin van de algemene voorwaarden. Een dergelijke waarschuwing dient de strekking te hebben dat de overeenkomst zal worden ontbonden bij herhaling of voortduren van het betreffende ongewenste gedrag. Bovendien moet de ondernemer kunnen aantonen dat de ouder(s) daadwerkelijk op deze wijze zijn gewaarschuwd door de ondernemer.

Het is dus belangrijk om de ouders goed te informeren over het gedrag van het kind. Onvoldoende communicatie en het ontbreken van formele waarschuwingen kunnen worden gezien als nalatigheid in het verstrekken van informatie.

Het toepassen van zorgprotocollen kan helpen om de situatie in de opvang te beheersen en de communicatie met de ouders te verbeteren. Het is belangrijk dat een zorgaanbieder die zegt een zorgprotocol te gebruiken, dit ook altijd doet. Het niet naleven van deze protocollen kan als een gebrek aan ‘zorgvuldigheid’ worden gezien.

Wat bedoelt de commissie precies met een zorgprotocol?
De commissie heeft geen zeggenschap over hoe een bedrijf zijn beleid maakt. Daarom kan de commissie niet precies vertellen wat er in een zorgprotocol moet staan. Maar door te kijken naar eerdere beslissingen, kunnen we wel een idee krijgen van wat er normaal gesproken in een zorgprotocol hoort te staan.

Een zorgprotocol is een gedocumenteerde set van procedures en richtlijnen die door zorgaanbieders worden gevolgd bij het omgaan met specifieke situaties of gedragingen. Deze protocollen zijn bedoeld om de kwaliteit van zorg te waarborgen, de veiligheid van alle betrokkenen te waarborgen en de communicatie tussen zorgverleners en ouders te verbeteren.

De commissie heeft in eerdere uitspraken richtlijnen gegeven over wat een zorgprotocol zou kunnen omvatten, zoals een plan van aanpak met maatregelen die door de ondernemer kunnen worden genomen of een stappenplan dat door pedagogisch medewerkers kan worden gevolgd. Deze protocollen kunnen bijvoorbeeld gericht zijn op het omgaan met opvallend gedrag van kinderen tijdens de opvang of het proces van beëindiging van de opvang op pedagogische gronden (zie uitspraak 236018/238516 en 206509/207158).

Een schriftelijke en gemotiveerde opzegging is vereist, waarbij de motivering voldoende duidelijk en specifiek moet zijn. Mondeling opzeggen - zelfs als er een zwaarwegende reden aanwezig is – is niet rechtsgeldig.

Het is belangrijk dat een redelijke opzegtermijn wordt gehanteerd, die minimaal één maand bedraagt. De commissie heeft benadrukt in uitspraak 218968/221719 dat het belangrijk is om voldoende tijd te geven voordat de overeenkomst wordt beëindigd.

Volgens artikel 11 lid 3 van de Algemene Voorwaarden is de ondernemer verplicht voldoende inspanningen te leveren bij het zoeken naar alternatieve oplossingen. Er moet grondig onderzocht worden of er een redelijk alternatief is voor de opvang, en of er nog extra mogelijkheden zijn ter oplossing van het probleem. Volgens de commissie moet de ondernemer ook in goed overleg met alle betrokken partijen een passende oplossing proberen te vinden, in lijn met de geldende procedures. Deze mogelijke oplossing dient vervolgens duidelijk met de ouders gecommuniceerd te worden (zie uitspraak 112883/115278).